Yaşam Boyu

İş Stresi ve Burnout: Belirtileri ve Çözüm Yolları

Modern çalışma hayatı, artan talepler, uzun çalışma saatleri ve yüksek performans beklentileri nedeniyle çalışanlar üzerinde yoğun bir baskı yaratmaktadır. Bu baskılar, iş stresi ve tükenmişlik sendromu (burnout) gibi önemli psikolojik sorunlara yol açabilir. Özellikle iş dünyasında yaygınlaşan tükenmişlik sendromu, yalnızca bireysel sağlığı değil, aynı zamanda kurumsal verimliliği de olumsuz etkileyen bir sorundur.

İş Stresi Nedir?
İş stresi, çalışanın iş yerindeki taleplerle baş edememe veya uyum sağlayamama durumunda yaşadığı duygusal ve fiziksel gerginliktir. Lazarus ve Folkman’ın (1984) "Başa Çıkma Teorisi" (Coping Theory) bu bağlamda oldukça önemlidir. Bu teoriye göre, stres tepkisi, bireyin iş yükü, zaman baskısı veya iş-yaşam dengesi gibi stres kaynaklarıyla başa çıkma yeteneğiyle doğrudan ilişkilidir. Eğer birey, iş stresiyle başa çıkma konusunda zorluk yaşıyorsa, tükenmişlik riski artmaktadır.

Tükenmişlik (Burnout) Sendromu Nedir?
Tükenmişlik sendromu, bireyin iş yerindeki kronik stresle baş edememesi sonucu ortaya çıkan fiziksel, duygusal ve zihinsel yorgunluk durumudur. Christina Maslach ve Susan Jackson’ın geliştirdiği Maslach Tükenmişlik Modeli, bu sendromu üç temel boyutta ele alır:

1. Duygusal Yorgunluk: Bireyin enerjisini kaybetmesi, duygusal açıdan bitkin hissetmesi.
2. Duyarsızlaşma: İşe ve çalışma ortamına karşı ilgisizleşme, mesafeli bir tutum sergileme.
3. Düşük Kişisel Başarı Hissi: Bireyin iş performansından tatmin olmaması ve yetersiz hissetmesi.

Tükenmişlik sendromu yalnızca iş kaynaklı stresle değil, aynı zamanda kişinin iş dışında yeterince destek bulamaması veya kendine yeterli zamanı ayıramamasıyla da tetiklenebilir. Bu durum, zamanla depresyon ve anksiyete gibi ruh sağlığı sorunlarına yol açabilir.

Belirtileri Nelerdir?
Tükenmişlik sendromu yaşayan bireylerde aşağıdaki belirtiler sıkça görülür:

• Fiziksel Belirtiler: Sürekli yorgunluk, baş ağrıları, uyku bozuklukları.
• Duygusal Belirtiler: Motivasyon kaybı, işten soğuma, tahammülsüzlük.
• Davranışsal Belirtiler: İşe devamsızlık, performans düşüklüğü, karar verme zorlukları.

Çözüm Yolları

1. Kurumsal Destek
   Özellikle büyük organizasyonlarda çalışan bireylerin iş yükü dengesi ve iş-yaşam dengesi gözetilmelidir. Maslach ve Leiter (1997), çalışanların iş yerinde desteklenmesinin, tükenmişlik riskini azalttığını vurgular. Bu nedenle, iş yerinde sağlıklı bir destek sistemi kurulması önemlidir.
2. Zaman Yönetimi ve Kendine Zaman Ayırma
   Tükenmişlik riskini azaltmanın en önemli yollarından biri, bireyin kendine zaman ayırmasıdır. Hobilerle meşgul olmak, sosyal bağları güçlendirmek ve düzenli olarak egzersiz yapmak ruhsal sağlığı destekler.
3. Psikolojik Destek Almak
   Tükenmişlik sendromu, bireyin baş etmesi zor bir duruma geldiğinde profesyonel destek gerektirebilir. Terapi ve danışmanlık hizmetleri, bireyin stres yönetimi konusunda kendisini daha donanımlı hissetmesine ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmesine yardımcı olur.

Yardıma ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz.